Fotografia

Kazimierz Junosza-Stępowski: Życie jak film.

5 lipca 2013 roku minęło 70 lat od śmierci Kazimierza Junoszy-Stępowskiego, jednego z najwybitniejszych aktorów polskich XX wieku.
Dnia 5 lipca 1943 roku do domu przy Poznańskiej 38 w Warszawie przychodzi – w przebraniu pracowników poczty lub gazowni – patrol likwidacyjny AK z wyrokiem śmierci dla Jadwigi Stępowskiej, konfidentki Gestapo. Zgodnie z do dziś powtarzaną legendą mąż zasłania żonę własnym ciałem, ginąc zamiast niej. W rzeczywistości było nieco inaczej, ale ta filmowa scena bardziej pasuje do wizerunku Kazimierza Junoszy-Stępowskiego (1880-1943), jednego z największych ówczesnych aktorów polskich.

Historia outsidera: urodzony w Wenecji (sic!) nieślubny (acz uznany) syn ekscentrycznego szlachcica i szansonistki, zamiast, zgodnie z oczekiwaniami ojca, zostać prawnikiem, wybiera scenę. W obu światach – arystokratycznym i artystycznym – czuje się nieco obco, ale potrafi wspaniale je połączyć, gdy - wykorzystując podpatrzone na rodzinnym Podolu typy - kreuje swoich legendarnych ramoli, albo, w czasach burzliwej młodości, jako król życia okazuje kompanom szeroki pański gest, nieproporcjonalny do chudego portfela prowincjonalnego aktora (stąd przydomek Kazimierza bez Ziemi). Pieniądze to zresztą jeden z lejtmotywów tego życia jak z filmu.

Historia wielkiej kariery, bo Junosza (pseudonim sceniczny 18-letniego debiutanta), to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych aktorów XX wieku, którego słynne kreacje, jak król Henryk w "Żywej masce" Pirandella, odbijają się echem w Europie. Ale są i niespełnione marzenia: w młodości myślał o operze (infekcja niszczy obiecujący ponoć bas, ale pozostaje dozgonna miłość – w jego garderobie zawsze są płyty i najlepszy sprzęt), a potem, w latach 20., uznanego już aktora, o karierze międzynarodowej: kontrakt z niemiecką UFĄ niesfinalizowany, teatralne tournée po USA, mające być przepustką do Hollywood, odwołane, zaś projekt Paramountu (1930/31), opracowywanie „regionalnych” wersji wybranych filmów, kończy się klapą. c.d.n.